14 Οκτωβρίου 2014

ΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ, ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ή ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΟΙ;

 

 

communitypowerwind2Το άρθρο μου αυτό δημοσιεύθηκε στο http://www.eklogika.gr/articles/808

Οι ενεργειακοί συνεταιρισμοί ανθούν σε πολλές χώρες και συντελούν στην ενεργειακή επανάσταση αλλά και στην μετατροπή των πολιτών σε prosumers, δηλαδή σε έναν καταναλωτή (consumer) που είναι υπεύθυνος όχι μόνο για την κατανάλωση ενέργειας αλλά  και για την παραγωγή τουλάχιστον μέρους της ενέργειας που καταναλώνει μέσω ανανεώσιμων πηγών. Όλο και περισσότερο οι πολίτες συμμετέχουν στην αυτοπαραγωγή - αυτοκατανάλωση αλλά και γενικότερα στην συνεταιριστική παραγωγή ενέργειας. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Γερμανίας. Πάνω από 2.000.000 πολίτες παράγουν ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές.  Ενώ το 90% της ενέργειας από πυρηνικά και συμβατικές πηγές (κάρβουνο, πετρέλαιο, φυσικό άεριο) παράγεται από 4 μεγάλες ενεργειακές επιχειρήσεις, στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας οι μεγάλες επιχειρήσεις ελέγχουν μόνο το 7%. Το 93% της ενέργειας από ΑΠΕ παράγεται από πολίτες και ομίλους πολιτών, συνεταιριστικές επιχειρήσεις και μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Είναι η λεγόμενη «ενεργειακή μετάβαση» (“Energiewende”)

Το πρώτο δεκαπενθήμερο του Οκτωβρίου οργανώθηκαν εκδηλώσεις σε αρκετές ευρωπαϊκές πόλεις για τα θέματα της ενέργειας και κυρίως της κοινοτικής παραγωγής ενέργειας και των ενεργειακών συνεταιρισμών. Συμμετείχα σε δυο πολύ σημαντικές: σε ένα διήμερο συζητήσεων και εκδηλώσεων για τους ενεργειακούς συνεταιρισμούς, 2 και 3 Οκτωβρίου, στη Λιλ της Βόρειας Γαλλίας καθώς και σε μια ημερίδα, 6 Οκτωβρίου, στις Βρυξέλλες με τον χαρακτηριστικό τίτλο “Community power” (Λογοπαίγνιο που σημαίνει «Η ενέργεια στην κοινότητα» αλλά και η «δύναμη στην κοινότητα»).

Και οι δυο εκδηλώσεις επικεντρώθηκαν στην δυνατότητα συμμετοχής των πολιτών και των κοινοτήτων στην παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές μέσω ενεργειακών συνεταιρισμών και κοινοτικών επιχειρήσεων, στην αυτοπαραγωγή – αυτοκατανάλωση ενέργειας, στην ανάπτυξη και τον έλεγχο των έξυπνων δικτύων “smartgrids” από τις τοπικές κοινωνίες αλλά και στις δυνατότητες χρηματοδότησης των επενδύσεων αυτών.

Η κλιματική αλλαγή, η εξάρτηση μας από ρυπογόνες πηγές ενέργειας που συχνά είναι εισαγόμενες, η ρύπανση που συνεπάγεται η καύση ορυκτών καυσίμων (λιγνίτης, κάρβουνο, φυσικό αέριο, πετρέλαιο) καθώς και η συγκέντρωση πλούτου στα χέρια λίγων εξαιτίας του ελέγχου των πηγών ενέργειας πιέζουν για μια αληθινή επανάσταση στην ενέργεια που θα μας βοηθήσει να απεξαρτηθούμε από τα ορυκτά καύσιμα (και την πυρηνική ενέργεια). Η ενεργειακή αυτή επανάσταση προς όφελος του κλίματος, του περιβάλλοντος, της τοπικής οικονομίας και των κοινωνιών – που βρίσκεται σε εξέλιξη - δεν είναι μόνο τεχνολογική αλλά και κοινωνική. Τεχνολογίες επιτρέπουν πλέον την αποκεντρωμένη παραγωγή ενέργειας και την μετατροπή των καταναλωτών (consumers) σε παραγωγούς (prosumers) καθώς και την κάλυψη κατά 100% των ενεργειακών αναγκών μας από ανανεώσιμες πηγές και εξοικονόμηση ενέργειας.

Όμως υπάρχουν  πολλά εμπόδια και προβλήματα που πρέπει να αρθούν: έλλειψη πολιτικής βούλησης, νομοθεσίες και κανονισμοί που ευνοούν τις μεγάλες επιχειρήσεις, υπερβολική γραφειοκρατία, στερεότυπα που δεν αντιστοιχούν στην πραγματικότητα. Αν αυτά τα εμπόδια υπάρχουν σε ευρωπαϊκό επίπεδο, στην Ελλάδα λειτουργούν αποτρεπτικά πολύ περισσότερο. Απουσία πολιτικής βούλησης και σταθερού πλαισίου, ανύπαρκτη διαβούλευση και συμμετοχή τοπικών κοινωνιών στις επενδύσεις, εύνοια σε μεγάλα επενδυτικά σχήματα που μονοπωλούν σχεδόν τόσο τη συμβατική ενέργεια όσο και – σε μεγάλο βαθμό – και τις άδειες για ανανεώσιμες πηγές, απουσία ουσιαστικών μέτρων που να ενισχύουν την αυτοπαραγωγή, ενσωμάτωση στη νομοθεσία ακόμα και ξεπερασμένων τεχνολογικών ρυθμίσεων.

Παρά τα εμπόδια, σε ευρωπαϊκό επίπεδο έχουν καταγραφεί 2400 ενεργειακοί συνεταιρισμοί, από τους οποίους 800 στη Γερμανία,  657 στη Δανία, 390 στην Αυστρία, 110 στην Ολλανδία, 108 στη Σουηδία, 79 στη Φιλανδία, 74 στη Β. Ιταλία, 60 στη Γαλλία, 45 στη Βρετανία και 22 στο Βέλγιο.

Μερικά από τα καλά παραδείγματα που παρουσιάστηκαν:

Ecopower: Είναι ένας από τους πιο σημαντικούς ενεργειακούς συνεταιρισμούς σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με έδρα την Φλάνδρα Βελγίου. Έχει 50.000 μέλη, κεφάλαια 50.000.000 Ευρών και παράγει το 1,5% της ηλεκτρικής ενέργειας στο Βέλγιο από 8 αιολικά πάρκα, 3 μικρά υδροηλεκτρικά και 322 εγκαταστάσεις φωτοβολταϊκών. Ο συνεταιρισμός είναι ενεργός σε θέματα ενέργειας από το 1985. Έχει παίξει σημαντικό ρόλο στην ενδυνάμωση της συνεταιριστικής αντίληψης στην παραγωγή ενέργειας, συνέβαλε στη δημιουργία και άλλων ενεργειακών συνεταιρισμών καθώς και στην δημιουργία της ευρωπαϊκής ομοσπονδίας ενεργειακών συνεταιρισμών και ομίλων πολιτών RESCoop.

ElekrizitaetsWerkeSchoenauEWS: Ευαισθητοποιημένοι από την πυρηνική καταστροφή στο Τσερνόμπιλ το 1986, οι κάτοικοι της μικρής Γερμανικής πόλης Schoenauμετέτρεψαν την αντιπυρηνική τους διαμαρτυρία σε πράξη, δημιουργώντας το 1996 ένα ενεργειακό συνεταιρισμό που σταδιακά επεκτάθηκε. Σήμερα έχει ισολογισμό 35 εκατ. € (2013), 93 εργαζόμενους, λειτουργεί 14 πάρκα φωτοβολταϊκών, 10 μονάδες παραγωγής ενέργειας από βιομάζα, 1 μονάδα με πέλετς. Επίσης, ελέγχει 9 δίκτυα διανομής ηλεκτρικής ενέργειας και 2 δίκτυα διανομής φυσικού αερίου. Προμηθεύει 150.000 πελάτες με ηλεκτρική ενέργεια και 8600 πελάτες με φυσικό αέριο. Το 2014 έκανε αίτηση να αγοράσει το δίκτυο διανομής ηλεκτρικής ενέργειας του Βερολίνου.

SEVSuedTiroleEnergieVerband: Στο Β. Τιρόλο τα περισσότερα χωριά και πόλεις έχουν ενεργειακούς συνεταιρισμούς ή μικρές ιδιωτικές μονάδες που συμμετέχουν στην ένωση SEV(συνολικά 305 μονάδες) που παράγουν ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές: μικρά υδροηλεκτρικά, φωτοβολταϊκά τηλε-θέρμανσης, παραγωγής ενέργειας από βιομάζα, κυρίως από τη διαχείριση των δασών, ενώ ελέγχουν και μεγάλο μέρος των δικτύων διανομής ενέργειας.

NeilstonCommunityWindFarm: Πριν από 20 χρόνια ξεκίνησε το σχέδιο για την αναγέννηση του χωριού Neilstonστην Σκωτία, Το σχέδιο ξεκίνησε ως μια συνεργασία ενός επενδυτή αιολικών συστημάτων με ένα ταμείο της τοπικής κοινότητας (NeilstonDevelopmentTrust) που ήθελε να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για να επιστρέψουν στο χωριό τους όσοι είχαν μεταναστεύσει τα προηγούμενα χρόνια. Σήμερα η κοινότητα ελέγχει την 1 από τις 4 ανεμογεννήτριες που εγκαταστάθηκαν στο χωριό. Κατά την διάρκεια ζωής του πάρκου η κοινότητα θα κερδίσει περίπου 10.000.000 λίρες, χρήματα που επενδύονται σε τοπικές δραστηριότητες.

SomEnergia: 8 πολίτες από μια μικρή πόλη της Β.Α. Ισπανίας, την Girova, ξεκίνησαν τον Οκτώβριο 2010 την προσπάθεια δημιουργίας ενός ενεργειακού συνεταιρισμού. Σε ένα μήνα έγιναν 150 και όταν ξεκίνησαν να παρέχουν ηλεκτρική ενέργεια τον Οκτώβριο 2011 (ένα χρόνο αργότερα) είχαν γίνει 750. Σήμερα κατέχουν 5 πάρκα φωτοβολταϊκών (730 Kw), μια μονάδα βιοαερίου (500 Kw) και ένα αιολικό πάρκο υπό κατασκευή. Παρέχουν ενέργεια μέσω «πράσινων πιστοποιητικών» σε 18.000 πελάτες, ενώ έχουν σε όλη την Ισπανία 16.000 μέλη.

Τα μέλη των ενεργειακών συνεταιρισμών έχουν σε πολλές περιπτώσεις και ένα μικρό επιπλέον εισόδημα, αλλά το πιο σημαντικό είναι ότι επωφελούνται από την μείωση του ενεργειακού κόστους καθώς συμμετέχουν στην παραγωγή και κατανάλωση της «δικής τους» ενέργειας. Επιπλέον επωφελούνται από την ενδυνάμωση της τοπικής οικονομίας και της δημιουργίας επιπλέον οικονομικών δραστηριοτήτων.

Στην Ευρώπη και όχι μόνο προωθούν μια ενεργειακή επανάσταση. Στην Ελλάδα η πολιτική αντιπαράθεση έχει όμως περιοριστεί σε ξεπερασμένα σχήματα και ιδέες, αποδεικνύοντας ότι το κύριο πρόβλημα της χώρας δεν είναι η κρίση ως τέτοια αλλά η αδυναμία διαμόρφωσης ενός σχεδίου διεξόδου από την κρίση που θα βασίζεται σε νέες ιδέες και σε οικολογική και κοινωνική καινοτομία. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που «συζητάμε» ακόμα για κρατική ή ιδιωτικοποιημένη (έστω εν μέρει) ΔΕΗ και όχι για επανασχεδιασμό του ενεργειακού μοντέλου http://www.chrysogelos.gr/index.php/2012-01-26-17-17-39-594/deltia-typou/item/3760-energy-revolution

Χάνουμε την ευκαιρία όχι μόνο να προωθηθούν πράσινες μορφές οικονομίας αλλά και να βελτιώσουμε δραστικά τα δημοσιονομικά μας μέσα από εξορθολογισμό του ενεργειακού συστήματος. Για παράδειγμα, πάνω από 2 δις ευρώ ετησίως θα μπορούσαν να εξοικονομηθούν από την στροφή στην εξοικονόμηση ενέργειας και την παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ στα νησιά  και την ενεργειακή αναβάθμιση των κατοικιών των πιο ευάλωτων ομάδων (αφού ένα τέτοιο ποσό δαπανάται σήμερα για εισαγωγή πετρελαίου για τις μονάδες παραγωγής ενέργειας στα μη συνδεδεμένα νησιά, για αγορά δικαιωμάτων εκπομπών αερίων που αλλάζουν το κλίμα, για επίδομα θέρμανσης κα).

Κι όμως φαίνεται ότι στη βάση της κοινωνίας κάτι αλλάζει αν και με αργούς ακόμα ρυθμούς. Η συζήτηση για ενεργειακούς συνεταιρισμούς έχει ανοίξει και συγκεντρώνει το ενδιαφέρον αρκετών πλέον.

Last modified on Τρίτη, 14 Οκτωβρίου 2014 17:29