Η ομιλία του πρωθυπουργού ήταν ήπια και συνεπής προς τις προεκλογικές θέσεις του με υπερβολική δόση συναισθηματισμού και συνθημάτων για να τονώσει το ηθικό των πολιτών. Κινήθηκε σε πλαίσια που θα μπορούσαν σε γενικές γραμμές να υποστηρίξουν δημοκρατικές δυνάμεις ευρέως φάσματος χωρίς να αποτελεί κάποιο ιδιαίτερα ανατρεπτική πολιτική πρόταση. Κινήθηκε σε ένα πλαίσιο εξορθολογισμού και όχι βαθιών αλλαγών σε πολιτικές κι αντιλήψεις. Αν εξαιρέσει κάποιος τον φόβο πολλών ότι δεν υπάρχει συγκεκριμένο σχέδιο για την οικονομία, θα μπορούσε να είναι προγραμματικές δηλώσεις οποιασδήποτε σοσιαλδημοκρατικής κυβέρνησης. Αλλά δεν αποτέλεσε και καμιά ιστορική τομή στην πολιτική ή κάποια καινοτομία σε αντιλήψεις για την αντιμετώπιση των προβλημάτων μιας κοινωνίας. Επίσης, αυτά για την αντιμετώπιση της διαφθοράς τα έχουμε ακούσει σε όλες σχεδόν τις προγραμματικές δηλώσεις τις τελευταίες δεκαετίες (δεν χρειάζεται καν να ανατρέξουμε σε σχετικές ομιλίες). Μάλιστα το πρώτο μνημόνιο προέβλεπε πάταξη της διαφθοράς και έσοδα 4 δις για να μειωθεί το έλλειμμα. Η κυβέρνηση θα κριθεί από τα έργα, όχι τα λόγια στον τομέα της φοροδιαφυγής και της διαφθοράς..
Βασικό πρόβλημα της ομιλίας του πρωθυπουργού είναι ότι δεν εξήγησε το πώς θα πετύχει να τετραγωνίσει τον κύκλο, δηλαδή να αυξήσει τις παροχές αλλά και να μην πάρει την επόμενη δόση και να μειώσει προϋπολογισμένα έσοδα, χωρίς να ζητήσει και παράταση του προγράμματος. Η 16η Φεβρουαρίου είναι η στιγμή που θα αποκαλυφθεί αν υπάρχει εναλλακτικό σχέδιο, διαφορετικό από το σημερινό αποτυχημένο και κοινωνικά άδικο, ή η διαπραγμάτευση θα αποτύχει αφού θα στηρίζεται κυρίως σε επικοινωνιακές κινήσεις και κατά συνέπεια όλα όσα υπόσχεται η κυβέρνηση θα μείνουν υποσχέσεις χωρίς αντίκρισμα.
Μίλησε ο πρωθυπουργός για κοινωνική ένταξη ως προτεραιότητα στα θέματα της μετανάστευσης και για παροχή ιθαγένειας στα παιδιά δεύτερης γενιάς, μια σημαντική ρύθμιση που διακόπηκε πριν δυο χρόνια. Ελπίζουμε ότι οι υπόλοιπες πολιτικές δυνάμεις θα εγκαταλείψουν μια στείρα προσέγγιση και θα συναινέσουν σε μια ρύθμιση που είναι συνεπής με μια ανθρωπιστική πολιτική αλλά και αναιρεί μια μεγάλη αδικία που βιώνουν κάπου 200.000 νέοι.
Ο πρωθυπουργός επιβεβαίωσε με την ομιλία του ότι κυβέρνηση προτίθεται να αντιμετωπίσει την ανθρωπιστική κρίση με ένα σύνολο παροχών, όπως κάνει οποιαδήποτε κυβέρνηση με αντίληψη κευνσιανική, χωρίς να δώσει στοιχεία, όμως, για το πώς θα χρηματοδοτήσει αυτές τις παροχές. Σήμερα για παράδειγμα υπάρχει το λεγόμενο κοινωνικό τιμολόγιο της ΔΕΗ για αυτούς που έχουν σοβαρό οικονομικό πρόβλημα. Όμως το κόστος περνάει στους υπόλοιπους πολίτες μέσω του λογαριασμού της ΔΕΗ. Η αλληλεγγύη αυτή είναι αποδεκτή όταν η οικονομία είναι σε καλή κατάσταση, σήμερα όμως η μετάθεση του κόστους σε όσους πληρώνουν τους λογαριασμούς της ΔΕΗ είναι ένδειξη αλληλεγγύης; Το ίδιο ισχύει και με το λεγόμενο επίδομα θέρμανσης. Οι προηγούμενες κυβερνήσεις διέθεταν 150-300.000.000 Ευρώ ετησίως για επίδομα θέρμανσης, επιδοτώντας με αυτόν τον τρόπο τις εισαγωγές πετρελαίου αντί να ενισχύσουν την ενεργειακή αναβάθμιση των κατοικιών των πιο αδύναμων κοινωνικών ομάδων,για να συμβάλλουν μέσα από μια οικολογική παρέμβαση στην μείωση της σπατάλης δημόσιων πόρων, στην αντιμετώπιση κοινωνικών προβλημάτων και στην εξυγίανση των δημοσιονομικών.
Ο πρωθυπουργός μίλησε για ένα κοινωνικά δίκαιο φορολογικό σύστημα - έχει εξαγγελθεί πολλές φορές - αλλά δεν τόλμησε αλλαγές στο φορολογικό σύστημα που θα πάνε βαθιά, με υιοθέτηση κάποιων πράσινων κριτηρίων που ισχύουν σε πολλές χώρες, με απαλλαγή από τη φορολόγηση όσων νέων ξεκινάνε μια επιχείρηση, με μειωμένο ΦΠΑ και φόρο για όσους συντελούν στην αύξηση των θέσεων εργασίας κα. Δεν εξήγησε πάντως αν θα ακυρώσει την"¨έκτακτη εισφορά΅ που συνεχίζουμε να πληρώνουμε μέσω του λογαριασμού κινητής τηλεφωνίας, την έκτακτη εισφορά "επιτηδεύματος" που πληρώνουν οι ελεύθεροι επαγγελματίες καθώς και την έκτακτη εισφορά ΅αλληλεγγύης΅ που προσθέτουν σημαντικά βάρη σε ανθρώπους που ήδη φορολογούνται. Ο πρωθυπουργός μίλησε για αποπληρωμή των χρεών προς το δημόσιο σε 100 δόσεις (αν και η τρόικα επέμενε να υπάρχει διαφοροποίηση του αριθμού των δόσεων ανάλογα με τις δυνατότητες και την περιουσία των οφειλετών) αλλά δεν ανέφερε αν θα μειωθούν οι επιβαρύνσεις, τα πρόστιμα και οι τόκοι που θα έπρεπε να διαγραφούν αφού δεν είναι αντίστοιχοι της σημερινής οικονομικής κατάστασης.
Ο κ Τσίπρας μίλησε για έλεγχο των συμβάσεων με το δημόσιο αλλά δεν ανέφερε καν την ανάγκη να υιοθετηθούν κοινωνικά και περιβαλλοντικά κριτήρια στις δημόσιες συμβάσεις (βιώσιμες δημόσιες προμήθειες), ενώ δεν εξήγησε αν θα ακυρωθούν συμβάσεις που στο παρελθόν είχε υποσχεθεί ότι θα ακυρώσει.
Σε πολλές περιπτώσεις για κρίσιμα θέματα υιοθετήθηκαν γενικόλογες διατυπώσεις, που μπορεί να σημαίνουν κάτι μπορεί κι όχι. Δεν έγινε καμία τομή σε σημαντικά θέματα, όπως πχ μια πολιτική για την αντιμετώπιση της φτώχειας ή της ανεργίας που να μην είναι απλώς ευχές για παροχές, Υπήρξε μια γενική αναφορά για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις αλλά και για την κοινωνική οικονομία, αλλά αυτό δεν αποτελεί από μόνο του είδηση αφού είναι κομμάτι μιας πραγματικότητας που αποτυπώνεται και στην νέα προγραμματική περίοδο 2014-2020, ενώ για την κοινωνική οικονομία υπάρχει μεν νομοθετική πλαίσιο αλλά απαιτείται μια σαφής στρατηγική και όχι ευχολόγια.
Δεν υπήρξε καμία αναφορά σε μια ενεργειακή μετάβαση με στόχο σταδιακή απεξάρτηση της χώρας από τα ορυκτά καύσιμα (πετρέλαιο, λιγνίτη) που θα μπορούσε να είναι κι εργαλείο δημοσιονομικής εξυγίανσης, όπως έχουμε οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ τονίσει πολλές φορές. Αντιθέτως μάλιστα επιβεβαίωσε ο πρωθυπουργός ότι η νέα κυβέρνηση θα προχωρήσει στις εξορύξεις πετρελαίου και φυσικού αερίου, επιμένοντας στην λαϊκίστικη ψευδαίσθηση ότι τα έσοδα από τις εξορύξεις θα κάνουν βιώσιμα τα ασφαλιστικά ...ταμεία. Προς το παρόν όχι μόνο δεν θα υπάρξουν σοβαρά έσοδα από εξορύξεις, αλλά πρέπει να επενδυθούν πολλά δις για να δημιουργηθούν υποδομές για να παραμείνουμε προσκολλημένοι στα ορυκτά καύσιμα, πόροι που θα αφαιρεθούν από μια αναγκαία ενεργειακή μετάβαση προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Μάλιστα, με τις τιμές του πετρελαίου να καταρρέουν, για διάφορους λόγους, οι εξορύξεις πετρελαίου - και μάλιστα από μεγάλα βάθη - είναι απολύτως αντιοικονομικές. Το να διατείνεται ο πρωθυπουργός ότι θα φέρουν χρήματα για την διάσωση των ασφαλιστικών ταμείων είναι μια μεγάλη ψευδαίσθηση, Αλλά ακόμα και αν αυτό ήταν ρεαλιστικό και όχι ψευδαίσθηση, στην καλύτερη περίπτωση θα υπάρχουν έσοδα για το δημόσιο της τάξης των 3 δις ετησίως μετά από 10-15 χρόνια, Μέχρι τότε τα ταμεία θα έχουν καταρρεύσει (ήδη από το 2017 για την ακρίβεια).
Εξίσου σοβαρό θέμα είναι ότι δεν ακούστηκε ούτε μια λέξη για την κλιματική αλλαγή και την ανάγκη να εγκαταλείψουμε το πετρέλαιο και το λιγνίτη για να στραφούμε στην εξοικονόμηση ενέργειας και στις ΑΠΕ. Σε κάθε περίπτωση κάτι τέτοιο είναι προκλητική άγνοια όταν βλέπουμε τα ακραία καιρικά φαινόμενα να πλήττουν και τη χώρα μας όλο και περισσότερο. Η παγκόσμια συνδιάσκεψη για το κλίμα τον Δεκέμβριο 2015 είναι κοντά και η χώρα πρέπει να ξεκαθαρίσει ποια θα είναι η πολιτική της.
Το περιβάλλον, πάντως, ήταν στο περιθώριο των προγραμματικών δηλώσεων του πρωθυπουργού, πέρα από μια γενική αναφορά σε τήρηση των περιβαλλοντικών κανόνων και της προστασίας περιβάλλοντος. Ούτε λέξη για τα απορρίμματα, τα δάση, τις ακτές, τα νερά, τις πλημμύρες.
Ας αναλύσουμε κάπως περισσότερο τι σημαίνουν οι προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης στον πώς βλέπει να αντιμετωπίζει την ανθρωπιστική κρίση. Το κεντρικό σχέδιο της είναι μέσα από ένα σχέδιο κοινωνικών παροχών,που απαιτεί κατ¨ελάχιστον 12 δις σε προγράμματα επιδοτήσεων και κοινωνικής ενίσχυσης. Πολιτικά και κοινωνικά είναι πολύ σωστό να δοθεί προτεραιότητα σε παρεμβάσεις για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα επιβίωσης που έχουν εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι λόγω της κρίσης. Είναι όμως εφικτό να γίνει αυτό μέσω ενός προγράμματος παροχών που απαιτεί να εξευρεθούν επιπλέον 12 δις επιπλέον, όταν το χρηματοδοτικό κενό που προβλέπεται για το 2015 φτάνει τα 15 δις τουλάχιστον; ¨Ή απαιτείται μια διαφορετική και πιο καινοτόμα προσέγγιση που συνδυάζει την αντιμετώπιση των κοινωνικών προβλημάτων με υιοθέτηση λύσεων που είναι και οικολογικές και οικονομικές; Το να προτείνεις ένα μοντέλο κευνσιανικό σε μια εποχή που υπάρχουν χρήματα είναι προφανώς διαφορετικό από ένα σχέδιο παροχών σε μια εποχή που ΔΕΝ υπάρχουν χρήματα. Γιαυτό εμείς έχουμε αντιπροτείνει ένα Πράσινο New Deal για να αντιμετωπιστούν τα κοινωνικά προβλήματα μέσα από την αναζωογόνηση της οικονομίας και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.
Λέει η νέα κυβέρνηση: υπάρχουν άνθρωποι που δεν μπορούν να πληρώσουν το ενοίκιο, θα τους χρηματοδοτήσω για να μπορούν να πληρώνουν. Σωστή αντίληψη από κοινωνική πλευρά αλλά το μειονέκτημα της είναι πρέπει από κάπου αλλού να βρεθούν χρήματα. Εμείς ως ΠΡΑΣΙΝΟΙ αντιπροτείνουμε μια ρεαλιστική και ταυτόχρονα ολοκληρωμένη πρόταση: Να μειωθεί ο φόρος σε όσους έχουν κλειστά διαμερίσματα αν τα ενοικιάσουν με μηδενικό ή συμβολικό ενοίκιο σε άτομα που είναι άνεργα ή ανήκουν σε κοινωνικά ευάλωτες ομάδες. Με αυτόν τον τρόπο θα επωφεληθούν και οι ιδιοκτήτες και οι ενοικιαστές αλλά με σχεδόν μηδενικό δημοσιονομικό κόστος. Αυτές οι κατοικίες μπορούν να μπουν σε ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά προγράμματα για ενεργειακή και αισθητική αναβάθμιση (έχω συμβάλλει ως ευρωβουλευτής να είναι επιλέξιμες οι δαπάνες αυτές για κατοικίες αφού ήμουν εισηγητής εκ μέρους των πράσινων για τον Κανονισμό του Ταμείου Συνοχής). Ταυτόχρονα, με βάση τις κατοικίες αυτές, μπορούν να δημιουργηθούν τοπικοί ενεργειακοί συνεταιρισμοί για παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ ώστε να παραχθούν μικρά συμπληρωματικά εισοδήματα για τους πολίτες. Με μια τέτοια ολοκληρωμένη πολιτική επιτυγχάνονται ταυτοχρόνως κοινωνικοί, οικονομικοί, κλιματικοί και ενεργειακοί στόχοι. Αυτό όμως απαιτεί βαθιές και ριζοσπαστικές αλλαγές, όχι αναθέσεις στον ...Θεό της Ελλάδας να βρει τα λεφτά.
